23 Φεβ 2023

ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ: Η ΕΜΠΝΕΥΣΗ

 ... κάτι άλλο ενδιαφέρον που είχα ρωτήσει την Κική Δημουλά: 

τι είναι η έμπνευση....και πως ξεκινάει να γράψει ένα ποίημα.

....αν είχα  καταλάβει καλά, η απάντηση της ήταν ότι της έρχεται ξαφνικά η έμπνευση από ένα ερέθισμα του περιβάλλοντος:  

μπορεί να είναι μια εικόνα, ένα γεγονός, μια ανάμνηση... που μένει κάπου σε μιά συναισθηματική εκκρεμότητα.

Κινητοποιεί συναίσθημα και, μετά,  κινητοποιείται και πάλι  απο μια λέξη ή φράση.

Και ξεκινάει η σύνθεση.

Όπως στον ζωγράφο.

Δηλαδή οι λέξεις είναι οι μπογιές που ζωγραφίζουν την εικόνα. 

Αλλά για να ζωγραφίσουν  ένα καλό πίνακα, πρέπει να υπάρχει μία συγκεκριμένη, ειδική, συναισθηματική κινητοποίηση.

Το  συναίσθημα κάνει όλη  τη δουλειά.

Το συναίσθημα  είναι η κινητήρια δύναμη για ιδέες, έκφραση, λόγο.

Μοιάζει  ένα είδος ενέργειας που καταπιέζεται και που κάπου  πρέπει να εκφραστεί με κάποιο τρόπο... να πάρει μορφή. 

Ο Βαν Γκογκ που ήταν διπολικός - μανιοκαταθλιπτικός- στην φάση της μανίας ( δηλαδή της υπερδιέγερσης του συναισθήματος) ζωγράφιζε τους πίνακες με τα καταπληκτικά, πλούσια, λαμπερά χρώματα που θαυμάζουμε.

...στην καταθλιπτική φάση έκανε πίνακες σκούρους, όλο με γκρίζα και σκούρα καφέ.

Στο μουσείο του στο Αμστερνταμ, είναι σαφές: καταλαβαίνεις με την μία  πότε είχε μανιακή και πότε καταθλιπτική φάση.

Αλλά συναίσθημα, είχε.

Στην μανία, ενθουσιασμό και ευεξία.

Και στη καταθλιπτική φάση, ....αδιέξοδο και πόνο.

Στους λογοτέχνες,  οι λέξεις.

...στους ζωγράφους, τα χρώματα.

Οι λέξεις είναι σαν μικρά κουτάκια που κουβαλάνε μέσα τους συναίσθημα, ιδέες, αμφιβολίες, υπαινιγμούς, αντιφάσεις.

Το καταπληκτικό γίνεται όταν κουτάκια αυτά όταν τακτοποιούνται στη σειρά: δημιουργούν ένα σύνολο που δίνει μια νέα οντότητα.

Ένα νέο πίνακα.

Ενα νέο ποίημα.

Το άτιμο το συναίσθημα.

Όλο πάει να το διδάξει κάτι η Λογική.... αλλά είναι πανούργο.

Ξεφεύγει πανεύκολα.

21 Φεβ 2023

ΤΕΛΩΝΗΣ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΣ



Δεν ξέρω.

Η ιστορία του Τελώνη και του Φαρισαίου, που διαβάζεται στις εκκλησίες στην αρχή του Τριωδίου, μου δημιουργούσε πάντα, κάμποσα ερωτηματικά.

Εντάξει...το καταληκτικό συμπέρασμα «ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται και ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται», είναι ένας υπέροχος και ενθαρρυντικός  προσδιορισμός της αξίας της ταπεινότητας και της ανάγκης για σεμνή αυτογνωσία και αυτοβελτίωση.

Αλλά ο Τελώνης, πέρασε μιά ζωή μέσα στο σκατό.

Έγκλημα διαρκείας έκανε... επί χρόνια: 

έβαζε βαρειά φορολογία, έγδυνε φτωχούς και χήρες και,  μετά,  τα έδινε στα αφεντικά.

Και στην τσέπη του, έχωνε αρκετά .

Φυσικά.

Κανείς δεν δουλεύει τζάμπα για τα αφεντικά.

Και αφού έκανε ένα σωρό αθλιότητες επί χρόνια - έγινε βλέπεις έφορος ή προιστάμενος στην Ρωμαική εφορία , συν τίς υποκλίσεις στους Ρωμαίους, συν τις σφαλιάρες στις φτωχές χήρες...αν δεν τους έπιασε και τον κώλο πάνω στην παντοδυναμία του- τελικά συνειδητοποίησε την αθλιότητά του και μετάνιωσε.

Αλλά τα εγκλήματα έγιναν. 

Οι φτωχοί, πέθαναν, στραβώθηκαν, αρρώςτησαν, τρελλάθηκαν.

Δεν το λές και λίγο.

....ούτε το ξεπερνάς με ένα:  «συγγνώμη, Θεούλη μου».

Εντάξει, ας πούμε,  το λές...

....με συντριβή.

Πάνω στον τάφο του άλλου, όμως, πόσο τον βοηθάς?

Καθόλου.

Ενώ ο Φαρισαίος, τι έκανε?

Ο Φαρισαίος , οκ, είναι αντιπαθητικός.

Είναι αλαζονικός, αυτάρεσκος, ίσως και υποκριτής.

Εγωίσταρος…χωρίς καμμιά πραγματική εναισθησία.

Αλλά...έδωσε και ένα μέρος του εισοδήματός του στους φτωχούς.

Δεν έβαλε το μαχαίρι στο λαιμό κανενός.

Δεν είναι, βέβαια, πρότυπο αγιότητος... αλλά δεν είναι και κάθαρμα.

Καλούτσικος είναι...ανεκτός, για μένα.

Εγώ δεν θα του παιρνα το κεφάλι.

Ο άλλος, ο εφοριακός, μου την δίνει περισσότερο.

Δεν ξέρω.

Δεν μου αρέσουν οι απλουστεύσεις.

Εχω άλλη εμπειρία πάνω στο θέμα

Όποτε έδωσα εύκολη συγχώρεση σε κάποιο μαλάκα, έγινε χειρότερος.

Θεέ μου, συγχώρεσέ με αλλά η παραβολή θέλει τελειοποίηση.

Ένα κάποιο χτένισμα.


Λοιπά σχόλια

1…φαίνεται ότι οι προθέσεις αξιολογούνται: ο Φαρισαίος είχε ταπεινη πρόθεση...να φαίνεται ευλαβής.

Στην πραγματικότητα έκανε φιλανθρωπίες για να προβληθεί, όχι από αγάπη στους φτωχούς.

Ο Τελώνης είναι πρώην κάθαρμα αλλά πλέον είναι αυθεντικός: έχει ειλικρινή πρόθεση να αλλάξει.

2…λίγη ασέβεια παρατηρείται και στους ευσεβείς.

Εδώ ο ίδιος ο Χριστός αγανάκτησε με τον Πατέρα του και τον ρώτησε «γιατί τον εγκατέλειψε».

Επί του θέματος: πάλι ασεβώς, μου φαινεται - με την φτωχή ανθρωπινη λογική - ότι ο Θεός ή Πανάγαθος θα είναι, ή Δίκαιος.

Και τα δυό, δύσκολα πάνε μαζί.

Η Δικαιοσύνη προυποθέτει  κάποια σκληρότητα και η μεγάλη καλοσύνη προυποθέτει σημαντική ανοχή και παράλειψη της τιμωρίας.

Χώρια που η καλή πρόθεση των Εφοριακών και η αρετή  τους στα γεράματα , είναι συνήθως αποτέλεσμα υπαρξιακής αγωνίας και μεταφυσικού φόβου.

Είναι  κάπως στραβοφτιαγμένο το ανθρώπινο ον - μεταπτωτική βλάβη? - που δεν σώζεται εύκολα και αναγκάζει τον Θεό να συμβιβάζει τα ασυμβίβαστα.

Μάλλον λάθος πρότζεκτ.

🙂

18 Φεβ 2023

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ, ΣΤΟ ΔΑΦΝΙ

 




...ο Χριστός, στο Δαφνί.


Η μονή Δαφνίου, είναι μιά μονή.


«Η Μονή Δαφνίου βρίσκεται στο Χαϊδάρι, στις παρυφές του Ποικίλου Όρους, επί της Λεωφόρου Αθηνών, στο ρεύμα προς Αθήνα 11 χλμ. από το κέντρο της, και είναι κτισμένη στη θέση που υπήρχε το Ιερό του Απόλλωνα στο Δαφνί. 

Η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική της και η ιδιαίτερη ψηφιδωτή διακόσμηση του ναού της μονής, την καθιστούν ένα από τα πλέον εξαιρετικά μνημεία της βυζαντινής τέχνης. Από το 1990 αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. 

Η μονή ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα πάνω στα ερείπια του ναού του Δαφναίου Απόλλωνα ο οποίος είχε καταστραφεί από τους Γότθους το 395. 

Κάποιοι κίονες ιωνικού ρυθμού του αρχαίου ναού χρησιμοποιήθηκαν και πάλι. Σήμερα έχει διασωθεί μόνο ένας, ενώ οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν στο Λονδίνο από τον Λόρδο Έλγιν.

Το καθολικό της μονής χρονολογείται στον όψιμο 11ο αιώνα και ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του οκταγωνικού σταυροειδούς ναού. Στον τύπο αυτό ο κεντρικός χώρος του κυρίως ναού διευρύνεται με την αντικατάσταση των τεσσάρων κιόνων που στηρίζουν τον τρούλο από οκτώ κίονες τοποθετημένους πλησιέστερα στους τοίχους. Η διάταξη των κιόνων που διαμορφώνει περίστωο γύρω από τον κεντρικό χώρο και διατηρεί τις σταυροειδώς διατεταγμένες καμάρες στην οροφή με την παρεμβολή ημιχωνίων ανάμεσά τους, χαρακτηρίζει ειδικότερα τον λεγόμενο σύνθετο οκταγωνικό (ή "ηπειρωτικό") τύπο της μεσοβυζαντινής ναοδομίας.

Στο καθολικό της μονής σώζονται ψηφιδωτά, τα καλύτερα διατηρημένα της πρώτης περιόδου (Δυναστεία Κομνηνών, 1100 περίπου) που αντιπροσωπεύεται από την αυστηρή και ιερατική απεικόνιση του Παντοκράτορα Χριστού στο εσωτερικό του τρούλου, κύριο χαρακτηριστικό της Μακεδονικής εποχής»


...λοιπόν, αυτά.

....ακριβώς απέναντι από την Μονή Δαφνίου, είναι το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, το ΨΝΑ. 

Το «Δαφνί», το γνωστό Τεράστιο Ψυχιατρείο.

Είναι μιά ενδιαφέρουσα σύμπτωση: στην μιά πλευρά της Λεωφόρου είναι ένα Βυζαντινό μοναστήρι.

Στην άλλη πλευρά του δρόμου, ένα σύγχρονο ψυχιατρείο.

Στην μιά πλευρά ο Χριστός, στον τρούλο.

Αυστηρός, σοβαρός, αρρενωπός, στιβαρός.

 Για πάνω από χίλια χρόνια έχει μιά παρουσία εκεί.

 Δεν είναι μικρό το κατόρθωμά του: άντεξε απο Έλγιν και Τούρκους, μεχρι Σαρακηνούς και Γερμανούς.

Στην άλλη πλευρά το δρόμου,  ένα  ψυχιατρείο.

Ψυχικός πόνος, σύγχιση, στέρηση, αναπηρία.

Ο Χριστός αυτός μου πάει πολύ: κατ´ αρχήν, είναι μελαχροινός.

Μαυροτσούκαλο σαν και μένα.

Οι ξανθοί Χριστοί μου την δίνουν.

Είναι γλυκεροί και όμορφοι σαν σκανδιναυικά φωτομοντέλα.

Ασε που θα ναι και τσιγκουναραίοι, όπως όλοι οι Βορειοευρωπαίοι.

Προφανώς μετράνε και την δεκάρα που σου δίνουν.

Αυτός ο Χριστός είναι από την εγγύς Ανατολή.

Άντε και νοτιοβαλκάνιος.

Πάντως όχι «Ευρωπαίος»

Μου αρέσει που είναι σοβαρός και αγέλαστος.

Ασχολείται σοβαρά με τους ανθρώπους: έχει να κάνει με ένα σωρό αδιόρθωτους.

Με  κακομοίρηδες που,  την μιά υπόσχονται να στρώσουν και να γίνουν άνθρωποι,  και, αμέσως μετά, ξεχνάνε τα πάντα και γίνονται γαιδούρια.

Ίσως και χειρότεροι από γαιδούρια: αλεπούδες και λύκοι.

Ο Χριστός αυτός είναι ρεαλιστής και ιδεαλιστής μαζί: 

ξέρει ότι παλεύει με ανεμομύλους αφού, η πιθανότητα να αλλάξουν οι μαλάκες, όπου Γής, είναι λίγες.

Αλλά είναι και ιδεαλιστής:  αγωνίζεται θυσιαστικά  με αίσθηση αποστολής.

Και ό,τι γίνει.

Πάντως κορόιδο δεν είναι: μας ξέρει, πατάει γερά στο έδαφος.

Αλλά προσπαθεί να οργώσει το πέτρινο χωράφι.

Μου αρέσει αυτός ο τύπος.

Αν είμουνα σχιζοφρενής, διπολικός, διαλυμένος αλκοολικός ή απεγνωσμένο πρεζόνι, αυτόν θα ήθελα για γιατρό.

Κάποιον που του μοιάζει.

Αλλά και μπερδεμένος έφηβος, τσαλαπατημένος μεσήλικας ή αδύναμος γέρος αν  ήμουνα, κάποιον τέτοιον συγγενή, θα ήθελα να με στηρίζει.

Δεν είναι τυχαίος αυτός ο τύπος.

Χίλια χρόνια άντεξε εκεί πέρα και η φάτσα του παραμένει το ίδιο αποφασιστική.

ΕΞΩ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΑΒΕΡΝΕΣ!

 Αντιλαλούνε οι φυλακές

τ’ Ανάπλι και Γεντί Κουλές

Αντιλαλούνε τα σήμαντρα

Συγγρού και παραπήγματα

Αν είσαι μάνα και πονείς

έλα μια μέρα να με δεις

Έλα πριν με δικάσουνε

κλάψε να μ’ απαλλάξουνε…


Δεν τολμάω να παω σε ταβέρνα  να φάω κατι να ευχαριστηθώ και να χαλαρώσω σαν άνθρωπος, και πρέπει να με βομβαρδίσει ο ταβερνιάρης με περιθωριακά ρεμπέτικα ή βαριά λαικοκαψούρικα τραγούδια.

Υποθέτουν πως είμαι περιθωριακός; 

Μόλις βγήκα από την στενή; 

Κάποιος που κλαίει την μοίρα του επειδή τον αδίκησε η κοινωνία; 

Ένα πιάτο φαί ήθελα να φάω…όχι να καταγγείλω την κοινωνική αδικία.

Στην πραγματικότητα,  όλα αυτά τα χαζοτράγουδα, μου κόβουν την όρεξη αντί να την αυξάνουν:

έχω ενοχές που εγώ είμαι χορτάτος και βολεμένος ενώ το Κερατσίνι υποφέρει και οι φτωχοί αλανιάρηδες νιώθουν τόσο πόνο στο πετσί τους. 

Υπάρχει μία παρεξήγηση κύριοι ταβερνιάρηδες: ούτε εσείς υποφέρετε ούτε εγώ. 

Αφήστε λοιπόν τα τραγούδια του είδους της κλάψας στην άκρη : ούτε εσάς εκφράζουν ούτε εμένα. 

Πρέπει να μάθετε επιτέλους την αξία της σιωπής. 

Η σιωπή είναι η υπέρτατη μουσική. 

Η αξία της μελιτζανοσαλάτας αναδεικνύεται στη σιωπή.

«ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΟΥ ΚΑΝΕΙ ΚΛΙΚ»

 «Δεν μου έκανε κλικ».

Να μιά φράση που με εκνευρίζει.

Περικλείει πολύ ναρκισσισμό αυτή η φράση: 

εσύ είσαι ένας σπουδαίος ή  μια σπουδαία (συνηθέστερα),  καθισμένη πάνω στο θρόνο της και περιμένεις να έρθει ο υπήκοος  να σου υποβάλει τα σέβη του.

…και όχι μόνο τα σέβη του:  

να είναι ευγενικός, συναρπαστικός, γοητευτικός σαν παρουσία, σαν ομιλία και σαν συμπεριφορά .

Τόσο, ώστε  να κερδίσει την εύνοια σου. 

Να σου «κάνει κλικ».

Κάποτε έκανα προξενιό σε μια σαραντάρα φίλη μου -πρώην ωραία που είχε αρχίσει να μπαταλεύει- με ένα γνωστό μου σαρανταπεντάρη γιατρό,  καλό παιδί, με πνευματικές και λογοτεχνικές ανησυχίες,  που είχε αρχίσει να μην αντέχει την μοναξιά.

Ήθελαν και οι δύο επειγόντως «σχέση και οικογένεια».

Τους έφερα σε επαφή, βγήκαν ραντεβού, τα είπαν…και …τζίφος.

Τι έγινε ρε παιδί μου? ρώτησα πρώτα τον γνωστό μου.

Μαλακισμένη!

Με τσάντισε αφάνταστα…μου τόπαιξε ντίβα…η Μόνικα Μπελούτσι είναι?...

Μου είπε με ύφος: «ο άντρας πρέπει να μου κάνει κλικ»!

Και εσύ τι είπες ? τον ρώτησα.

Τίποτα , δυστυχώς…δεν τόλμησα.

Απλά κούνησα το κεφάλι , αόριστα και σκεφτόμουν ότι όποιος την φορτωθεί θα μπλέξει πολύ άσχημα.

Μόνο απαιτήσεις… αλλά, ένσυναίσθηση , μηδέν.

Μετά, μίλησα με την φίλη μου:

…τι πήγες και είπες στον άνθρωπο, βρε ηλίθια?

…γιατί τον πρόσβαλες?

…Δηλαδή εσύ είσαι τόσο σπουδαία και μοιραία που πρέπει ο άλλος «να σου κάνει κλικ» και αυτός ο συγκεκριμένος δεν είναι αυτός  που θα σου το κάνει το κλικ?

…έχεις συνειδητοποιήσει ότι είσαι στο παραπέντε από την κλιμακτήριο και πως η εποχή που τό έπαιζες η γκομενάρα που τα είχε με τον τύπο με την αλογοουρά , την τζιπάρα και την μονοκατοικία στους Θρακομακεδόνες, έχει περάσει ανεπιστρεπτί?

Με κοίταξε με ένα άδειο βλέμμα.

«Πρέπει να μου κάνει κλίκ».

Τον κακό σου τον καιρό, θα σου κάνει.

Η ζωή θέλει αυτογνωσία, ανθρωπιά και συμβιβασμούς.

Τα «κλικ» είναι στα κεφάλια με τους σκουριασμένους, εγωκεντρικούς μηχανισμούς.

Δεν μίλησε.

Τελικά βρήκε ένα εξηνταπεντάρη ψευτοκυριλέ, με δυο διαμερίσματα στο Κολωνάκι.

16 Φεβ 2023

ΤΟΥ ΚΩΛΟΥ





Από την Ιατρική του κ@λου πριν ένα αιώνα, στην κοινωνιολογία του κ@λου σήμερα.

Διαφορετική προσέγγιση στην ίδια εντόπιση.

15 Φεβ 2023

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΕΚ ΤΩΝ ΑΝΩ




Πήγα στο πολυκατάστημα  για ψώνια και χάζεμα….από τις λίγες ελευθερες ωρες για να αλλαξω παραστάσεις ανάμεσα στο σπίτι και στο νοσοκομείο. Υπήρχε ένα είδος εσωτερικής πλατείας με καφέ, χαρμπουργκεράδικα κλπ μαγαζιά, γύρω γύρω, και στο κέντρο πλατεία με καθίσματα για τους πελάτες και επισκέπτες.

Ημουνα κουρασμένος και πεινασμένος και πήρα κάτι να φάω.

Κάθισα σε κάτι καθισματα έρημα…μακριά απο οικογένειες…τουλάχιστον είκοσι μέτρα.

Οι γυναίκες  με «αμπάγια» και «νικάμπ» όλες…το μαϋρο  ρασο και το μαυρο μαντήλι που καλύπτει το προσωπο.

Όταν χρειαζόταν να φάνε  μια μπουκιά παγωτό,  σήκωναν προσεκτικά την νικάμπ  και απελευθέρωναν το στόμα για να μπει η τροφή μέσα. Όλα αυτά σεμνά και προσεκτικά:  κανείς ξένος να μην δει το στόμα… το οποίο θεωρείται σημείο του σώματος ανεπιτρεπτο για παρατήρηση. Εγώ φυσικά, διακριτικός όπως πάντα, απέφευγα να κοιτάζω προς τα εκεί. 

Ξαφνικά έρχεται ένας  τύπος που έμοιαζε με παπά και ήταν μέλος της θρησκευτικής αστυνομίας…ένας «Μοτάουα».

…ευγενικός τολμώ να πω… γιατί σε άλλες περιπτώσεις παλιότερα μου είχαν πει ότι μπορούσαν να γίνουν και επιθετικοί αυτοι οι άνθρωποι. 

Μου έδειξε με χειρονομίες ότι ήταν ανεπίτρεπτο να κάθομαι εκεί: ήταν “family sector”….μαζεψα τα πραγματα μου και έφυγα.

Ποτέ δεν πίστευα ότι μια κοινωνία είναι δυνατόν να μεταμορφωθεί μέσα σε τόσο σύντομο χρόνο: διαβάζω για τις κοσμογονικές αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία 5-6 χρόνια και μένω κατάπληκτος: η  ισχυρή θρησκευτική αστυνομία έχει χάσει την δύναμη της και πλέον είναι σχεδόν χωρίς αντικείμενο… ο σεβασμός προς τις γυναίκες έχει αυξηθεί κατακόρυφα οι οποίες οδηγούν όχι μόνο αυτοκίνητα αλλά και τρένα υψηλής ταχύτητας…ακόμα και διαστημόπλοια. 

Είναι καταπληκτικό  ως κοινωνικό φαινόμενο. 

Τελικά οι κοινωνικές αλλαγές μπορούν να γίνουν γρήγορα όπως λέγανε οι παλιοί επαναστάτες. 

Δεν ξέρω αν έχουν ρίζες όλες αυτές οι αλλαγές…εννοώ ισχυρές κοινωνικές ρίζες.

Θα δούμε.

Πάντως για τους υπέρμαχους των αυταρχικών καθεστώτων, είναι επιχείρημα: ο αυταρχισμός δουλεύει, ε?

Το ίδιο έλεγε και ο Στάλιν….και ο Ροβεσπιέρος, φυσικά.

Πικάσσο και Μαρί-Τερέζ

  Πάντα πίστευα ότι ο Πικάσο ήταν απατεώνας και δούλευε κοινό και κριτικούς… …πουλώντας τρέλα, τα κονόμησε χοντρά: ζωγράφισε την δεκαεπτάχρο...