...βλέπω συνεχώς άρθρα για την επαγγελματική εξουθένωση των γιατρών. Το γνωστό burnout.
Κάτι σαν κατάθλιψη... αλλά κατάθλιψη σχετιζόμενη αποκλειστικά με την φύση της εργασίας και το εργασιακό περιβάλλον.
Να περνάει ο γιατρός έξω απ´ το νοσοκομείο και να θέλει να στρίψει από την άλλη μεριά.
Στις διακοπές όμως είναι μιά χαρά...(ενώ ο ορίτζιναλ καταθλιπτικός, όχι).
Πόνος, κούραση και απογοήτευση στην εργασία και σε ότι σχετίζεται με αυτή.
Και οι ιδιώτες, όχι μόνο οι νοσοκομειακοί. Και αυτοι τραβάνε μεγάλο λούκι και ανασφάλεια.
Όχι μόνο στην Ελλάδα, διεθνώς.
Στην Αμερική, πάρα πολύ: από εκεί ξεφυτρώνουν τα περισσότερα σχετικά άρθρα.
Στην Ελλάδα έχω την εντύπωση ότι υπάρχει, επίσης, αλλά το κρύβουμε:
πίνουμε ένα ουζάκι με μεζέ και τα ξεχνάμε όλα.
Προσωρινά.
Οι περισσότεροι ερευνητές που μελετούν και σχολιάζουν το θέμα της απογοήτευσης και κόπωσης των γιατρών, το σχετίζουν με το περιβάλλον: εξοντωτικές εφημερίες, πίεση από τις διοικήσεις, τις εν δυνάμει νομικές διώξεις, τον πιθανό διασυρμό από τους ασθενείς και την κοινωνία.
Τον εχθρικό τύπο, την καλά κρυμμένη κοινωνική εχθρότητα και ζηλοφθονία.
Σχέσεις αγάπης - μίσους με τον γιατρό. Όλοι.
Προσπαθώ να καταλάβω αν το θέμα είναι μόνο θέμα συνθηκών εργασίας ή αν είναι και κάτι που έχει σχέση με την ίδια την φύση της ιατρικής δουλειάς: είναι άραγε υγιές για την ψυχή να διαχειρίζεσαι συνεχώς πόνο και θάνατο?
Είναι φυσιολογικό, ένα σημαντικό κομμάτι της μέρας σου , να πολεμάς σοβαρές, ανίατες αρρώστειες ?
...να παλεύεις , να αγωνιάς και , συχνά, να κάνεις μιά τρύπα στο νερό?
Νομίζω όχι...προφανώς όχι: οποιοσδήποτε εστω και ελάχιστα ευαίσθητος άνθρωπος, όσο γερούς ψυχικούς μηχανισμούς άμυνας και να αναπτύξει, δεν μπορεί να μείνει αλώβητος.
Κάποιες γρατζουνιές θα φάει η ψυχή του, τα μάτια του , τα αυτιά του.
Σχεδόν καθημερινά.
Και όχι μόνο γρατζουνιές...συχνά πολύ περισσότερα.
Ανάλογα με την μέρα και την περίπτωση.
Το πρόβλημα είναι ότι οι γρατζουνιές είναι πολλές και συχνές...αθροίζονται και δεν επουλώνονται επαρκώς.
Πρίν επουλωθούν οι παλιές, ξεφυτρώνουν νέες.
Και τελικά, οι πολλές μικρές γρατζουνιές αθροίζονται και ενώνονται σε μιά τεράστια μεγάλη γρατζουνιά που είναι ανοιχτή και πυορροεί.
Άτονα έλκη: αυτά τα αηδιαστικά, τα χρόνια, που δεν κλείνουν.
Προσπαθώ επίσης να καταλάβω αν οι γιατροί πριν πενήντα ή εκατό χρόνια, πάθαιναν burnout.
Εχω διαβάσει πολλά απομνημονεύματα και αναμνήσεις παλιών -διάσημων και αφανών- γιατρών.
Εχω ιατρικές εφημερίδες και περιοδικά, ακόμη και προπολεμικά ή από την αρχή του εικοστού αιώνα.
Και τότε οι γιατροί υπέφεραν , ίσως περισσότερο απο την άποψη της αποτελεσματικότητας: είχαν ελάχιστα διαγνωστικά και θεραπευτικά εργαλεία.
Είχαν όμως ένα μεγάλο πλεονέκτημα, ένα μεγάλο ατού: η κοινωνία είχε μικρές απαιτήσεις.
Και είχαν σύμμαχο τον Θεό: οι ασθενείς περίμεναν πιό πολλά από αυτόν.
Η κοινωνία ήξερε ότι οι γιατροί είχαν ελάχιστα μέσα.
Γιαυτό, όταν η έκβαση της ασθένειας ήταν καλή, ήταν ευγνώμονες.
Σήμερα η θεραπεία δεν εντυπωσιάζει κανένα... θεωρείται σχεδόν αυτονόητη, σχεδόν δεδομένη.
Αν , αντίθετα, κάτι πάει στραβά, την έχει βάψει ο γιατρός.
Θα του επιτεθούν απ´ όλες τις μεριές με εισαγγελικό ύφος.
Και καμμιά φορά, και ένας πραγματικός εισαγγελέας.
Αυτό είναι κάτι που δύσκολα μπορεί να το καταπιεί κάποιος:
η εν δυνάμει απειλή και η καχυποψία.
Οι απολογητικές η αμυντικές εξηγήσεις που πρέπει να δίνεις ενώ είσαι κομμάτια από το ξενύχτι, την αγωνία, την πείνα.
Ένας καραβοτσακισμένος τύπος που είναι βρώμικος, ιδρωμένος, άυπνος και δεν έχει κατουρήσει, έχει ελάχιστη διάθεση να αποκρούσει επιθέσεις και δυσαρέσκειες.
Δεν είναι μόνο το εργασιακό περιβάλλον που φταίει: είναι η ίδια η φύση του ιατρικού έργου.
Ακόμη και αν είσαι καθαρός, ξεκούραστος, ασφαλής, ματσωμένος και δροσερός, πάλι θα έχεις ένα αγκάθι στο στήθος με το περιστατικό που σου στράβωσε.
Έστω και χωρίς να φταίς.