3 Οκτ 2024

ευτυχία, ευδαιμονία, διασκέδαση

 Πήρε λίγο το μάτι μου και το αυτί μου στο YouTube για τις τρομερές αθλιότητες που έκανε κάποιος διάσημος ράπερ στην Αμερική με το όνομα Ντιντί - τον οποίο βεβαίως δεν είχα ακούσει ποτέ διότι σιχαίνομαι την ραπ και όλους αυτούς τους αληταράδες που την ασκούν - και έφριξα με το μέγεθος της σαπίλας που έχει κατακλύσει τον κόσμο μας. 

Δεν θα επεκταθώ  στις αθλιότητες που έκανε αυτός ο τύπος γιατί προφανώς δεν έχω καμία όρεξη να ενδιατρίψω σε αυτές ούτε και τις διαδώσω περαιτέρω μολύνοντας το ανθρώπινο περιβάλλον. 

Μετά κάθισα λίγο και σκέφτηκα να διαβάσω τι λέει κανένας από τους αρχαίους σοφούς για το νόημα της ζωής,  το στόχο της,  την ευτυχία και ευημερία (ευδαιμονία).

…και βρήκα τα παρακάτω:


Στα Ηθικά Νικομάχεια, ο Αριστοτέλης επισημαίνει ότι οι Αρετές είναι δύο ειδών: 


η διανοητική και η ηθική αρετή. 


Η διανοητική προκύπτει από την διδασκαλία και θέλει χρόνο και πείρα για να αποκτηθεί. 


Η ηθική αρετή είναι αποτέλεσμα του «έθους» (συνήθεια). 

Το ήθος και το έθος έχουν ένα γράμμα διαφορά.


Εξετάζει στα «Ηθικά»  όχι πως πρέπει να γίνονται οι άνθρωποι καλοί άνθρωποι, όπως ο Πλάτων, αλλά πως να γίνονται ευτυχείς. 


Όλα τα άλλα πράγματα εκτός της ευδαιμονίας, αναζητούνται με κάποιο άλλο σκοπό…δεν είναι τελικοί στόχοι .

Αντίθετα, μόνο η ευτυχία (ευδαιμονία) αναζητείται για τον εαυτόν της, δηλαδή επιδιώκεται  ως αυτοσκοπός.


«Tῆς τελείας ἀρετῆς εἴδη ἐστὶ τέτταρα· ἓν μὲν φρόνησις͵ ἓν δὲ δικαιοσύνη͵ ἄλλο δ΄ ἀνδρεία͵ τέταρτον σωφροσύνη. 

τούτων ἡ μὲν φρόνησις αἰτία τοῦ πράττειν ὀρθῶς τὰ πράγματα· 

ἡ δὲ δικαιοσύνη τοῦ ἐν ταῖς κοινωνίαις καὶ τοῖς συναλλάγμασι δικαιοπραγεῖν· 

ἡ δὲ ἀνδρεία τοῦ ἐν τοῖς κινδύνοις καὶ φοβεροῖς μὴ [ἐξίστασθαι] τρεῖν(δεν το βάζω στα πόδια)͵ ἀλλὰ μένειν· 

ἡ δὲ σωφροσύνη τοῦ κρατεῖν τῶν ἐπιθυμιῶν καὶ ὑπὸ μηδεμιᾶς ἡδονῆς δουλοῦσθαι͵ ἀλλὰ κοσμίως ζῆν. 

τῆς ἀρετῆς ἄρα τὸ μέν ἐστι φρόνησις͵ ἄλλο δικαιοσύνη͵ τρίτον ἀνδρεία͵ τέταρτον σωφροσύνη.


Δηλαδή, με απλά λόγια, η ευδαιμονία που είναι ο σκοπός του ανθρωπίνου όντος, επιτυγχάνεται με την αρετή…για την οποία αρετή, είναι απαραίτητα τέσσερα πράγματα:

Να κάνει το σωστό. 

Να κάνει το δίκαιο και να επιδιώκει την δικαιοσύνη στην κοινωνία.

Να είναι ανδρείος,  δηλαδή να έχει θάρρος,  να μην είναι αναξιοπρεπές  φοβισμένο ποντίκι. 

…και τέλος, να έχει σωφροσύνη, δηλαδή να ζει  κόσμια, λιτά  και να μην υποκύπτει σε πάθη και ηδονές. 


Το ρήμα "διασκεδάζω" αναφέρεται σε μιά κατάσταση ευχάριστη που θα αντικαταστήσει μια δυσάρεστη.

Προφανώς ένας που θέλει να διασκεδάσει, δεν είναι ευχαριστημένος... και θέλει να αντικαταστήσει την φάση της ενόχλησης - ή της πλήξης - με μια κατάσταση ευχαρίστησης, δηλαδή διασκέδασης.

Η λέξη διασκέδαση προέρχεται από το ρήμα  "σκεδάννυμι" το οποίο στην αρχαία ελληνική σημαίνει διασκορπίζομαι. 

Άρα η αρχαιοελληνική σημασία του διασκεδάζω είναι ότι διασκορπίζομαι/ διασκορπίζω τις δυσάρεστες σκέψεις με ευχάριστες εικόνες , τραγούδια κλπ.

Η έννοια της "ευτυχίας" στην αρχαία Ελλάδα είχε σχέση με την καλή τύχη : ευ+ τύχη.

Η αρχαία λέξη "ευδαιμονία" στην αρχαία εποχή εξέφραζε αυτό που σήμερα λέμε "ευτυχία".

Η λέξη "ευδαιμονία" προέρχεται από τις λέξεις "ευ" και "δαίμων":

ευδαίμων είναι αυτός που έχει μαζί του ένα καλό δαίμονα...π.χ  άγιο  που τον υποστηρίζει, μια θεϊκή υποστήριξη δηλαδή.

Άρα η ευτυχία χρειάζεται και θεϊκή υποστήριξη… που ελκύεται από  την προσωπική ευθύνη, ηθική στάση και συμπεριφορά.


http://www.physics.ntua.gr/mourmouras/greats/aristoteles/diaireseis.html 

τελευταία - και φαρμακερή- ελπίδα

…ένα συγκινητικό ποίημα του γερο-Μπουκόφσκι που είχε μείνει μόνος και ήλπιζε , ακόμα, να βρει μιά γυναίκα (να ακούσει γυναικεία βήματα). Τελ...