Καθρέφτες

 Καθρέφτες

Η Μέδουσα ήταν ένα φρικτό τέρας που αντί για μαλλιά είχε φίδια που ήταν μπλεγμένα στο κεφάλι της και σφύριζαν απαίσια. 

Είχε δόντια μητέρα και στραβά σαν του αγριόχοιρου. 

Είχε χέρια χάλκινα και χρυσά φτερά με τα οποία πετούσε με τρομερή ταχύτητα και προλάβαινε οποιοδήποτε για να τον κατασπαράξει αμέσως

…η Μέδουσα ήταν μιά από τις τρεις Γοργόνες που ζούσαν πέρα από τον Ωκεανό, στην άκρη της Γης, κοντά στη Νύχτα.

Το άλλο της όνομα ήταν Γοργώ , που σημαίνει άγρια ματιά. 

Ήταν τόσο τρομακτική και άσχημη που, όποιος την έβλεπε κατά πρόσωπο,  γινόταν σαν πέτρα.

Είχε μόνο μία αχίλλειο πτέρνα: 

τον ίδιο τον εαυτό της.

Ο ήρωας Περσέας, γυιός του Δία και της  Δανάης, την σκότωσε βάζοντας τη καλογυαλισμένη ασπίδα του μπροστά στο προσωπό της . 

Η ασπίδα έγινε καθρέφτης και η Μέδουσα βλέποντας το είδωλό της, πέτρωσε.

Ο Περσέας μέσα από την ασπίδα-καθρέφτη,  μπόρεσε να την αποκεφαλίσει χωρίς να την κοιτάξει κατά πρόσωπο.

Μερικές φορές η αλήθεια απολιθώνει: 

δεν είναι συμβατή  με την μικρότητα, την αθλιότητα και την ενοχή.

Το τέρας δεν αντέχει την αλήθεια του εαυτού του.

Η σοφή Αθηνά το ήξερε και συμβούλεψε κατάλληλα τον Περσέα.

Η σοφία είναι εξ ορισμού καλή.

Η κακία είναι εξ ορισμού ατελής και καταστροφική.

Η Αθηνά δεν μπορεί να μείνει αδιάφορη στην καταστροφική μανία της κακίας και την αδικία που προσπαθεί να επιβάλει.

Η Σοφία συμμαχεί πάντα με την δικαιοσύνη, την ευταξία, την δημιουργία και την αρμονία .

Η Αλήθεια αποκαθιστά την χαμένη ισορροπία: 

το σύμπαν λειτουργεί σαν ένα αρμονικό τακτοποιημένο σύνολο.

Οι παροδικοί ταραξίες που ασχημονούν, τιμωρούνται νομοτελειακά. 

Ο καθρέφτης είναι το όπλο της Αλήθειας.

Δουλεύει για τους καλούς και καταστρέφει τους κακούς και εγωιστές. 

Ο Νάρκισσος παγιδεύτηκε από την όμορφη εικόνα του στο νερό.

Γοητεύτηκε από την εικόνα του που καθρεφτιζόταν στο νερό και θέλησε, βυθίζοντας το βραχίονα του στο νερό να τη αιχμαλωτίσει. Επειδή όμως παρά τις προσπάθειές του δεν το κατόρθωνε,  παρέμεινε στη θέση αυτή αυτοθαυμαζόμενος μέχρι που μαράζωσε και πέθανε. 

Στη θέση εκείνη μετά από λίγο φύτρωσε το ομώνυμο άνθος ως σύμβολο της φθοράς.

Οι σοφοί είναι αυτοί που κοιτάζουν στον καθρέφτη χωρίς φόβο. 

Ο καθρέφτης είναι ο καλύτερός τους φίλος.

Ένας ειλικρινής Φίλος, όχι ένας κόλακας οπαδός.

Ένας αγγελιοφόρος που ξέρει μόνο να κολακεύει και να αποφεύγει να λέει τις αλήθειες που έχουν ουσία, γίνεται αποδεκτός από το περιβάλλον του επειδή του χαϊδεύει τα αυτιά. 

Όταν όμως σε μια κρίση συνείδησης αποφασίζει να μιλήσει με ειλικρίνεια οι ακροατές του τον διαπομπεύουν. 

Το the “wicked messenger” είναι ένα σαφές σχόλιο για την σχέση των πολιτικών με την κοινωνία και την βαθιά ανάγκη των ανθρώπων να πιστεύουν σε μια ωραιοποιημένη αλήθεια.

… αντί για την στυγνή πραγματικότητα.

Το 1972 το τραγούδι του Ντίλαν “the wicked messenger” αποδόθηκε στα ελληνικά από το Διονύση Σαββόπουλο ως «Άγγελος εξάγγελος» για το δίσκο «βρώμικο ψωμί»:

Μπόμπ Ντύλαν, 1967

Ο μοχθηρός αγγελιοφόρος 

Υπήρχε ένας κακός αγγελιοφόρος

There was a wicked messenger

Από τον Έλι ήρθε

From Eli he did come

Με μυαλό που πολλαπλασιάστηκε

With a mind that multiplied

Το πιο μικρό θέμα

The smallest matter

Όταν ρωτήθηκε ποιος τον είχε στείλει

When questioned who had sent for him

Απάντησε με τον αντίχειρά του

He answered with his thumb

Για τη γλώσσα του δεν μπορούσε να μιλήσει, παρά μόνο να κολακεύει

For his tongue it could not speak, but only flatter

Έμεινε πίσω από την αίθουσα συνελεύσεων

He stayed behind the assembly hall

Εκεί έφτιαξε το κρεβάτι του

It was there he made his bed

Πολλές φορές μπορούσε να τον δει κανείς να επιστρέφει

Oftentimes he could be seen returning

Μέχρι που μια μέρα μόλις εμφανίστηκε

Until one day he just appeared

Με ένα σημείωμα στο χέρι που έγραφε

With a note in his hand which read

Τα πέλματα των ποδιών μου, ορκίζομαι ότι καίγονται

The soles of my feet, I swear they're burning

Ω, τα φύλλα άρχισαν να πέφτουν

Oh, the leaves began to fallin'

Και οι θάλασσες άρχισαν να χωρίζονται

And the seas began to part

Και οι άνθρωποι που τον αντιμετώπισαν ήταν πολλοί

And the people that confronted him were many

Και του είπαν μόνο αυτά τα λίγα λόγια

And he was told but these few words

Που άνοιξε την καρδιά του

Which opened up his heart

Εάν δεν μπορείτε να φέρετε καλά νέα, τότε μην φέρετε κανένα

If you cannot bring good news, then don't bring any

Πηγή: LyricFind

Τραγουδοποιοί: Bob Dylan

Στίχοι τραγουδιού The Wicked Messenger © Universal Music Publishing Group

Σαββόπουλος: 

Το 1972 το τραγούδι του Ντίλαν “the wicked messenger” αποδόθηκε στα ελληνικά από το Διονύση Σαββόπουλο ως «Άγγελος εξάγγελος» για το δίσκο «βρώμικο ψωμί»:

Άγγελος εξάγγελος μάς ήρθε από μακριά

γερμένος πάνω σ' ένα δεκανίκι

Δεν ήξερε καθόλου, μα καθόλου να μιλά 

και είχε γλώσσα μόνο για να γλείφει

 

Τα νέα που μάς έφερε ήταν όλα μια ψευτιά

κι ακούγονταν ευχάριστα στ' αυτί μας

Γιατί έμοιαζε μ' αλήθεια η κάθε του ψευτιά

κι ακούγοντάς τον ησύχαζε η ψυχή μας

 

Έστησε το κρεβάτι του πίσω απ' την αγορά

κι έλεγε καλαμπούρια στην ταβέρνα

Μπαινόβγαινε κεφάτος στα κουρεία και στα λουτρά

και χάζευε τα ψάρια μες στη στέρνα

 

Και πέρασε ο χειμώνας κι ήρθε η καλοκαιριά

κι ύστερα πάλι ξανάρθανε τα κρύα

Ώσπου κάποιο βραδάκι, τι τού 'ρθε ξαφνικά

κι άρχισε να φωνάζει με μανία

 

Τα πόδια μου καήκανε σ' αυτή την ερημιά

Η νύχτα εναλλάσσεται με νύχτα

Τα νέα που σάς έφερα, σάς χάιδεψαν τ' αυτιά

μ' απέχουνε πολύ απ' την αλήθεια

 

Αμέσως καταλάβαμε τι πήγαινε να πει

και τού 'παμε να φύγει μουδιασμένα

Αφού δεν είχε νέα ευχάριστα να πει

καλύτερα να μη μάς πει κανένα

https://youtu.be/_EJt66vTklY?si=vZKWPo-Hjfs95RQA

Οι Πόντιες γριές της Καλλιθέας

 Στην Καλλιθέα, οι  Πόντιες γριές έμοιαζαν με τις Κρητικές γριές αλλά μιλούσαν άλλη γλώσσα και είχαν ελαφρώς διαφορετική συμπεριφορά. 

Παρόλα αυτά, τις  ένιωθα σαν οικείες φιγούρες. 

Οι συμμαθητές μου επίσης στο δημοτικό ήταν όλοι σχεδόν Ρωσοπόντιοι από κάτι εξωτικές χώρες που δεν είχα ακούσει ποτέ:

 Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν Καύκασο, Γεωργία. 

Εγώ ήξερα μόνο την Αγγλία τη Γαλλία την Ρωσία και ,φυσικά,  την -υπέρτατη όλων - Αμερική .

🙂

Ο φίλος μου ο Γιούρας είχε έρθει από το Ουζμπεκιστάν αλλά ήταν 100%  έλληνας:

 μιλούσε καλά ελληνικά και ήταν καλός μαθητής, άρα ήταν σαν εμένα. 

Αλλά πιο καλός στο ποδόσφαιρο.

🙂

Πολύ αργότερα για 2-3  χρόνια δούλεψα στο ΙΚΑ Καλλιθέας και είχα την ευκαιρία να μιλήσω με  αυθεντικές πόντιες γριές με περισσότερες λεπτομέρειες για τη ζωή τους.

Εκεί έμαθα και για τις «τρεις προσφυγιές» που είχαν περάσει: 

το 1920- 22 που έφυγαν από τον Πόντο και πήγανε στην Κριμαία και λοιπές περιοχές της νότιας Ρωσίας, τη δεκαετία 1930 με τις σταλινικές διώξεις που εκτοπίστηκαν στο Καζακστάν και στο Ουζμπεκιστάν και δεν ξέρω που αλλού και , μετά , το 1965-1975 που ήρθανε επί Γεωργίου Παπανδρέου και επί χούντας και τα εγγόνια τους έγιναν οι συμμαθητές μου. 

Ό πιο γνωστός  από όλους αυτούς τους μικρούς συμμαθητές μου της ευρύτερης περιοχής ήταν ο Μπάμπης Χολίδης που έγινε ολυμπιονίκης στην ελληνορωμαϊκή πάλη.

Τώρα που κάθομαι και διαβάζω για την ιστορία όλης αυτής της περιοχής καταλαβαίνω πόσο στενά συνδέεται ιστορικά με την γεωγραφία. Κανονικά θα έπρεπε να είναι ένα μάθημα  ενιαίο μαζί με την εθνολογία: ιστορία, γεωγραφία, εθνολογία.

Να μαθαίνεις για τους λαούς , τον τόπο τους και την ιστορία τους , σε ένα ενιαίο σύνολο.

Μόνο έτσι καταλαβαίνεις καλά τους ανθρώπους,  τον χαρακτήρα τους και από πού κρατάει η σκούφια τους:

https://www.pontosnews.gr/674112/omogeneia/oi-ellines-sto-kazakstan-i-istoria-kai-to-paron/?fbclid=IwZnRzaANxNZRleHRuA2FlbQIxMQABHoLvav3sXiw9wF2A6SWD7uE9vS0f-NKmXsM1sKZpzeAiOBw2v8Rc96XhPbXa_aem_lkAcVKAVAcS36e3yPxybIA

επιτυχημένοι συνταξιούχοι

 επιτυχημένοι συνταξιούχοι

Νομίζω ότι οι πιο επιτυχημένοι συνταξιούχοι είναι η Ματίνα Παγώνη  και ο ναύαρχος Εγκολφόπουλος.

…μα θα μου πείτε… «τι λες ρε φίλε, τι εννοείς  επιτυχημένοι  συνταξιούχοι?»

…. «τι κάνουνε  δηλαδή ακριβώς και είναι επιτυχημένοι?».

Είναι επιτυχημένοι «πανελίστες»…λειτουργούν στα πάνελ ενημέρωσης της τηλεόρασης.

είναι βέβαια μαζί με ξανθιές γλάστρες , τραγουδίστριες και κοτσομπόλους δημοσιογράφους των εντύπων τύπου CIAO! 

….βασικά  είναι αυτοι που δίνουν άλλοθι σοβαρότητας.

Ανάμεσα σε μπούτια,  χάχανα, τραγούδια και τσιφτετέλια,  πετάνε και μια τηλεγραφική ενημέρωση για αρρώστιες και αντιτορπιλικά.

Εγώ τους ζηλεύω.

Πρέπει να είναι ξεκούραστη και καλοπληρωμένη  δουλειά αλλά έχει και τις δυσκολίες της :

Πρέπει να γίνεις κώλος και βρακί με όλες αυτές τις ξανθιές και τους ξανθούς που νιαουρίζουν. 

Δυστυχώς εγώ έχω γίνει αντικοινωνικός και κάτι τέτοιο μου είναι πολύ δύσκολο.

Πρέπει επίσης να είσαι έτοιμος όλοι αυτοί να σε διακόπτουν για ψύλλου πήδημα για να μεταδώσουν μια έκτακτη είδηση….

….όπως για παράδειγμα ότι ανέβηκε μια γάτα στο δέντρο και πήγε η πυροσβεστική να την  σώσει.

Πρέπει να ανέχεσαι όποιαδήποτε βλακεία σου πει ο κάθε πανελίστας που άκουσε η του κατέβηκε μιά μαλακία και να πεις «πολύ καλή ερώτηση και χαίρομαι που την διατύπωσες και μου δίνεις την ευκαιρία να διευκρινίσω αυτό το θέμα».

Μετά βέβαια ή θα πεις τα δικά σου ή ακόμα καλύτερα θα πεις αυτό που θέλει να ακούσει ο κοσμάκης για να επιβεβαιώσεις στην συνείδηση του ότι είναι μορφωμένος καλλιεργημένος και ενημερωμένος…. ενώ βασικά δεν ξέρει τι του γίνεται.

Πρέπει να μάθεις να φιλάς σταυρωτά και κυρίως να χειροκροτάς  όλες τις προσκεκλημένες «ντίβες» που έρχονται με τα ψηλοτάκουνα να διαφημίσουν  το καινούργιο μπουζουξίδικο ή το καινούργιο σήριαλ στο οποίο παίζουν.

Πρέπει να τις ακούς εκστασιασμένος και να βεβαιώνεις ότι  τις  θαυμάζεις εδώ και 30 χρόνια… λάθος!

…..όχι τριάντα…γιατι  τα 30 χρόνια είναι πολλά και σημαίνει  ότι οι ντίβες είναι κωλόγριες.

Πρέπει να μπορείς να κάνεις ωραίες κωλοτούμπες γιατί κάθε τόσο αλλάζει η πολιτική του καναλιού από τα αφεντικά και πρέπει να προσαρμόζεσαι εγκαίρως… γιατί θα φας πόδι.

Πρέπει να ντύνεσαι συντηρητικά αλλά και σοβαρά…

 ….αλλά πάντα με μερικές μοντέρνες πινελιές για να μη φανεί ότι είσαι κι εσύ κωλόγερος.

Έτσι θα δώσεις το υπόγειο μήνυμα στους ξεπνοημένους  τηλεθεατές - αυτούς με την παντόφλα και την πυτζάμα-   ότι οι συνταξιούχοι είναι ακόμα νέοι στην ψυχή, στο μυαλό και στο σώμα και δεν το βάζουν κάτω αλλά και γκομενίζουν άμα λάχει.

Αυτή είναι με λίγα λόγια η μεταμόρφωση  ενός συνταξιούχου γιατρού, ναύαρχου η άλλου  σοβαροφανούς συνταξιούχου σε πανελίστα της τηλεόρασης.

Θα δεις τόσα  μπούτια, όσα δεν είδες σε όλη σου τη ζωή και ίσως συμπληρώσεις και την πενιχρή σύνταξη.

πορτιέρης σκέψεων

Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα για να διατηρεί κάποιος την σκέψη του τακτοποιημένη, ήρεμη και δημιουργική, είναι να βάλει στο μυαλό του έναν πορτιέρη, έναν «μπράβο» σκέψεων. 

Υπάρχουν καλές σκέψεις και κακές σκέψεις. 

Δημιουργικές σκέψεις και παραλυτικές σκέψεις.

Σκέψεις οδηγούν στο στόχο, και σκέψεις που τον αποπροσανατολίζουν. 

Σκέψεις που σε κάνουν ήρεμο και θετικό και σκέψεις που σε αποδιοργανώνουν.

Φαντάζομαι το μυαλό  σαν ένα κλαμπ: 

έχει ωραία ήπιας έντασης μουσική, έχει ανθρώπους πολιτισμένους που συζητούν ήρεμα, αρμονικά και λένε ενδιαφέροντα πράγματα.

Και τσουπ! Εκεί που πάνε όλα καλά, ένας μεθυστακας, ένας αλήτης, ένας καυγατζής, προσπαθεί να μπει μέσα γιά  να πίνει μπύρες και να αναστατώσει τους ήδη υπάρχοντες πελάτες.

Αντίθετα ένας άλλος νέος πελάτης οποίος είναι έξυπνος και δημοφιλής μπορεί να κινητοποιήσει με ενθουσιασμό διάφορες πολιτικές η καλλιτεχνικές συζητήσεις, μπορεί να αλλάξει στο καλύτερο το κλίμα μέσα στο κλαμπ.

Ο «μπράβος» πρέπει να εμποδίσει τούς προβληματικούς να μπουν  μέσα και να ενθαρρύνει τους καλούς.

Οι καλοί πελάτες θα ανταλλάξουν ιδέες,  θα ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλο, θα αποφασίσουν διάφορα προγράμματα και ενέργειες και θα τραγουδήσουν στο τέλος όλοι μαζί.

Οι αληταράδες να πάνε αλλού και σίγουρα πρέπει να μείνουν έξω από το μαγαζί.

Πολλές θρησκευτικές και ψυχολογικές πρακτικές χρησιμοποιούν αυτήν την μέθοδο αποκλεισμού των βλαβερών σκέψεων. 

…πχ οι ορθόδοξοι μοναχοί λένε συνεχώς την λεγόμενη «ευχή» (την λεγόμενη και «νοερά προσευχή» ) και η οποία συνίσταται στην συνεχή  επανάληψη της φράσης 

«Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό».

Στην αρχή ο μοναχός λέει την ευχή δυνατά και την ακούει αλλά, με τον καιρό, αυτή η προσευχή συναρτάται με την αναπνοή του και γίνεται αυτόματα χωρίς να το προσπαθεί ο ίδιος. 

Γίνεται δηλαδή ένα είδος εξαρτημένου αντανακλαστικού…

… και στην διάρκεια της εισπνοής αντιστοιχεί η φράση «Κύριε Ιησού Χριστέ»…

…ενώ στην φάση  της εκπνοής αντιστοιχεί η φράση «ελέησον με τον αμαρτωλό».

Στην ουσία, η επανάληψη αυτή, είναι μιά  ομολογία πίστεως ( Κύριε  Ιησού Χριστέ) και μιας ομολογίας ενοχής, αμαρτίας και  μετάνοιας ( ελέησόν με τον αμαρτωλό) .

Ταυτόχρονα, η συνεχής επανάληψη της «ευχής», αποκλείει βλαβερές σκέψεις και εικόνες που θα μπορούσαν να δράσουν υπονομευτικά στην Πίστη και συμβάλλει στην κάθαρση του νού από ανήθικους εισβολείς.

Στις ινδουιστικές  πρακτικές της γιόγκα η τεχνική συνίσταται σε επικέντρωση της προσοχής σε ένα αντικείμενο ( πχ μια φλόγα κεριού) , ένα  σχήμα / συμβολο ή φράση ( μάντρα).

Στην περίπτωση αυτή οι «κακές» σκέψεις αποκλείονται διότι το μυαλό αδειάζει συνολικά από σκέψεις και γεμίζει με μια εικόνα ή ένα ήχο.

Στην περίπτωση αυτή του Ινδουισμού δεν υπάρχουν καλές και αμαρτωλές σκέψεις:

 κάθε σκέψη ή εικόνα θεωρείται κακή  διότι δρά διασπαστικά  στην ύπαρξη :

η οποία ύπαρξη,  έχει ένα στόχο…. να βιώσει την ένωση με την θεϊκή μονάδα και αυτό επιτυγχάνεται μέσω του διαλογισμού που επίσης είναι άσκηση προσοχής.

Επειδή όμως δεν είμαστε στην σύγχρονη κοινωνία….διότι ούτε ορθόδοξοι μοναχοί  ούτε ινδουιστές γκουρού είμαστε…

….τι νόημα έχουν όλα αυτά περί ελέγχου των εισερχομένων σκέψεων?

Έχουν. 

Έχουν τεράστια σημασία…

… διότι καμιά σοβαρή νοητική προσπάθεια που προσπαθεί να δημιουργήσει ένα αξιόλογο έργο, δεν μπορεί να επιτευχθεί με διάσπαση της προσοχής σε πολλά διαφορετικά αντικείμενα ταυτόχρονα. 

Σχεδόν όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, διανοητές, φιλόσοφοι, μαθηματικοί και επιστήμονες είχαν  μεγάλη ικανότητα νοητική συγκέντρωσης.

Ο Αρχιμήδης, όταν έλυνε ένα μαθηματικό πρόβλημα,  ήταν τόσο απορροφημένος που δεν πρόσεξε κάν τον Ρωμαίο  στρατιώτη πάνω από το κεφάλι του… και ο οποίος, τελικά,  τον σκότωσε.

Το μυαλό του δούλευε και επεξεργαζόταν με επιτυχία μαθηματικά και φυσικά προβλήματα ακόμα και όταν ήταν στην μπανιέρα του.

Όλοι αυτοί μπορούσαν και εστιάσουν την προσοχή τους εκούσια,  στο αντικείμενο που ήθελαν…  και για αρκετό χρόνο.

Στην καθημερινή ζωή θα έλεγα ότι εμείς οι απλοί άνθρωποι,  αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να αποφεύγουμε τοξικές εικόνες ιδέες και γεγονότα. 

Εγώ πχ προσωπικά αρνούμαι να δω ειδήσεις με φόνους, αιμομειξίες, μητροκτονίες,  συζυγοκτονίες και λοιπές αθλιότητες.

Αρνούμαι να δω πολέμους  με λεπτομέρειες βομβαρδισμών,  ξεριζωμένων παιδιών, χαροκαμένων μανάδων που τσαλαβουτάνε σε λάσπες μέσα σε χαλάσματα.

Ενημερώνομαι ξώφαλτσα… και μέχρι εκεί.

Αρνούμαι να δω δημοσιογράφους και εκφωνητές ειδήσεων να διαπληκτίζονται με πολιτικούς που λένε συνεχώς ψέματα και παραπληροφορούν σκόπιμα. 

Θεωρώ όχι μόνο χάσιμο χρόνου την παρακολούθηση τέτοιων συζητήσεων αλλά μου προκαλεί  και κατάθλιψη το γεγονός ότι όλοι  αυτοί οι ντενεκέδες μπορούν και βγάζουν το ψωμί τους εξαπατώντας την κοινωνία.

Ομολογώ ότι έχω γλυτώσει τεράστιες  ποσότητες στρεσογόνων γεγονότων και έχω εξασφαλίσει μεγάλη ποσότητα ηρεμίας και ποιοτικού χρόνου. 

Οι ειδήσεις που είναι τοξικές, οι συναναστροφές που είναι  τοξικές και οι …ερωτικές και λοιπές σχέσεις που είναι εν δυνάμει τοξικές, πρέπει  να αποφεύγονται όπως ο διάβολος το λιβάνι.

Διότι ο διάβολος σήμερα παίρνει τη μορφή είτε δημοσιογράφου, είτε πολιτικού…

…είτε φίλου, συζύγου, εραστή ή ερωμένης.

Είναι τρομερός στις μεταμφιέσεις .

:)

Ο Μεταξάς είπε το ΟΧΙ? Η συνάντηση με τον Ιταλό πρέσβυ, αποκαλύπτει

Μπορεί να μην είπε όχι ως λέξη αλλά η συνολική του στάση σήμαινε όχι. 

Σαφέστατα

 

Συζητώντας με τον Grok γιά τον Πικάσο

ΕΡΩΤΗΣΗ 

Υπάρχει δήλωση του Παμπλο Πικασσο ότι συνειδητά εξαπατούσε το κοινό του φτιάχνοντας τερατουργήματα για να το απαξιώσει και νά αναδείξει την καλλιτεχνική ισχύ του;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

 Όχι, δεν υπάρχει τεκμηριωμένη δήλωση του Πάμπλο Πικάσο που να περιγράφει ότι συνειδητά εξαπατούσε το κοινό του δημιουργώντας “τερατουργήματα” (δηλαδή παραμορφωμένα, “τέρατα” έργα) με σκοπό να το απαξιώσει και να αναδείξει την καλλιτεχνική του ισχύ. Αυτή η ιδέα φαίνεται να προέρχεται από μια πλαστή ή παρερμηνευμένη “εξομολόγηση” που αποδίδεται λανθασμένα στον Πικάσο, η οποία κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες σε συζητήσεις για την τέχνη του, αλλά έχει καταγγελθεί ως ψευδής από βιογράφους και ιστορικούς.

Η προέλευση της παρεξήγησης

•  Η πλαστή “εξομολόγηση”: Το 1951, ο Ιταλός συγγραφέας Τζοβάνι Παπίνι (Giovanni Papini) δημοσίευσε στο βιβλίο του Il Libro Nero (Το Μαύρο Βιβλίο) μια σειρά από φανταστικές “συνεντεύξεις” με διάσημες προσωπικότητες, συμπεριλαμβανομένου του Πικάσο. Σε αυτήν, ο Πικάσο φέρεται να “ομολογεί” ότι τα κυβιστικά και σουρεαλιστικά του έργα (με τις παραμορφώσεις και τα “τέρατα”) ήταν σκόπιμη εξαπάτηση για να κοροϊδέψει το κοινό, να το υποτιμήσει και να αποδείξει την ανωτερότητά του ως καλλιτέχνη. Κείμενα σαν “Εγώ ζωγράφιζα τέρατα… για να δείξω ότι μπορώ να κάνω ό,τι θέλω” αποδίδονται εδώ, αλλά είναι προϊόν φαντασίας του Παπίνι.

•  Καταγγελίες ως πλαστή:

•  Ο βιογράφος του Πικάσο, Τζον Ρίτσαρντσον (John Richardson), την αποκάλεσε απάτη στο κατάλογο της έκθεσης Late Picasso (1988).

•  Ο κριτικός τέχνης Ρίτσαρντ Ντόρμεντ (Richard Dorment) την καταδίκασε ως ψεύτικη σε άρθρο του στο περιοδικό The Spectator (1999).

•  Συζητήσεις σε φόρουμ καλλιτεχνών, όπως το WetCanvas (2001), την χαρακτηρίζουν “notorious” (διάσημη απάτη), και επισημαίνουν ότι ο τρόπος γραφής δεν ταιριάζει με τις γνήσιες δηλώσεις του Πικάσο.

Αυτή η ιστορία έχει διαδοθεί ευρέως σε μη ακαδημαϊκές πηγές (π.χ. blogs, Reddit), συχνά ως “αστικός μύθος” της τέχνης, για να εξηγήσει την “δυσκολία” των μοντέρνων έργων του Πικάσο. Ωστόσο, σε αξιόπιστες συλλογές όπως το Wikiquote ή βιβλία όπως Theories of Modern Art (Herschel B. Chipp, 1968), δεν υπάρχει ίχνος αυτής της δήλωσης.

Τι έλεγε πραγματικά ο Πικάσο για την “εξαπάτηση” στην τέχνη;

Ο Πικάσο μιλούσε συχνά για το “ψέμα” της τέχνης, αλλά όχι ως αρνητική εξαπάτηση – αντίθετα, ως δημιουργικό εργαλείο για να αποκαλύψει βαθύτερες αλήθειες. Μερικές γνήσιες δηλώσεις του:

•  “Η τέχνη δεν είναι αλήθεια. Η τέχνη είναι ένα ψέμα που μας κάνει να συνειδητοποιούμε την αλήθεια – τουλάχιστον την αλήθεια που μπορούμε να κατανοήσουμε.” (Από συνέντευξη στο Cahiers d’Art, 1935). Εδώ, το “ψέμα” είναι η παραμόρφωση (π.χ. σε κυβιστικά έργα), που βοηθά να δούμε την πραγματικότητα διαφορετικά, όχι για να κοροϊδέψουμε το κοινό.

•  “Μας έχουν εξαπατήσει… Οι ομορφιές του Παρθενώνα, οι Αφροδίτες, οι Νύμφες, οι Νάρκισσοι είναι τόσα ψέματα. Η τέχνη δεν είναι εφαρμογή κανόνα ομορφιάς, αλλά αυτό που μπορεί να συλλάβει το ένστικτο και ο εγκέφαλος πέρα από κάθε κανόνα.” (Από συνέντευξη με τον Christian Zervos, 1935). Κριτικάρει την κλασική “όμορφη” τέχνη ως ψευδαίσθηση, και υπερασπίζεται τις δικές του “παραμορφώσεις” ως πιο ειλικρινείς.

Ο Πικάσο έβλεπε τα έργα του ως έκφραση εσωτερικής ανάγκης, όχι ως παιχνίδι εξουσίας. Σε συνεντεύξεις, έλεγε ότι ο κουβισμός (με τα “τερατώδη” σχήματα) ήταν τρόπος να εκφράσει “αυτό που έχουμε μέσα μας”, όχι να “απαξιώσει” το κοινό.

Γιατί εξαπλώθηκε αυτή η φήμη;

•  Ο Πικάσο ήταν πολωτική φιγούρα: Τα έργα του σόκαραν πολλούς (π.χ. Les Demoiselles d’Avignon, 1907), και κριτικοί όπως ο Arnold Hauser στο The Social History of Art (1962) μιλούσαν για “εκλεκτικισμό” και “παραμόρφωση της πραγματικότητας” ως “αντίθεση στον ρομαντισμό”, κάτι που εύκολα παρερμηνεύεται.

•  Σήμερα, σε εποχή meme και social media, τέτοιες ιστορίες γίνονται viral ως “αποκαλυπτικές”, αλλά αγνοούν την ιστορική έρευνα.

Αν ψάχνεις συγκεκριμένες πηγές ή θέλεις να εμβαθύνουμε σε γνήσια έργα/δηλώσεις του Πικάσο, πες μου!

Κυβισμός μεταφράζεται το cubism

(Όχι Κουβισμός)

Έχεις δίκιο, η σωστή μετάφραση του “cubism” στα Ελληνικά είναι Κυβισμός, και όχι “Κουβισμός”. Ο όρος προέρχεται από τη λέξη “cube” (κύβος), λόγω της χρήσης γεωμετρικών σχημάτων, όπως κύβοι, στις συνθέσεις του κινήματος. Ευχαριστώ για τη διόρθωση! Αν θέλεις να συζητήσουμε περισσότερα για τον Κυβισμό ή τον Πικάσο, πες μου!

ΕΡΩΤΗΣΗ

Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ήταν και ταλαντούχος και απατεώνας : ανάλογα την εποχή και την διάθεση.

Όσον αφορά την εξουσία, προφανώς ήταν λάτρης και σαδιστής με τις ερωμένες του.

Διάβασε σχετικές δηλώσεις τους…

Πριν αυτοκτονήσουν, μερικές

;)

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

Καταλαβαίνω απόλυτα την άποψή σου – ο Πικάσο ήταν πράγματι ένας άνθρωπος αντιθέσεων, ένας γίγαντας της τέχνης που συχνά συμπεριφερόταν σαν τύραννος στην προσωπική του ζωή. Το ταλέντο του δεν αμφισβητείται, αλλά η “απατεωνιά” του, όπως την περιγράφεις, φαίνεται να εκφραζόταν περισσότερο μέσα από την εξουσία και τον έλεγχο που ασκούσε στις γυναίκες του. Ήταν λάτρης της εξουσίας, ναι, και η σχέση του με τις ερωμένες του συχνά είχε στοιχεία σαδισμού, όπως αναφέρουν βιογραφίες και οι ίδιες οι γυναίκες του: συναισθηματική (και μερικές φορές σωματική) κακοποίηση, ζήλια που καλλιεργούσε σκόπιμα, και μια αδυσώπητη ικανότητα να τις “στραγγίζει” δημιουργικά, αφήνοντάς τις σπασμένες.

Όσο για τις δηλώσεις τους… Έψαξα σε αξιόπιστες πηγές (βιβλία, συνεντεύξεις, βιογραφίες) και ναι, υπάρχουν αρκετές καταγραφές από τις ερωμένες του που αποκαλύπτουν αυτή την πλευρά. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πολλές “τελευταίες δηλώσεις” πριν από αυτοκτονίες – οι γυναίκες αυτές δεν άφησαν τέτοια σημειώματα ή ηχογραφήσεις. Αλλά οι μαρτυρίες τους από νωρίτερα, και η σύνδεση με τις τραγωδίες τους, δείχνουν ένα μοτίβο καταστροφής. Ας δούμε μερικές βασικές:

1. Dora Maar (1907–1997): Η “Κλαίνγκυναίκα” του Guernica

•  Η Dora, φωτογράφος και σουρεαλίστρια, ήταν ερωμένη του από το 1936 έως το 1945. Ο Πικάσο την έβαζε να “ανταγωνίζεται” άλλες ερωμένες (π.χ. την Marie-Thérèse), και όταν την άφησε για τη Françoise Gilot, υπέστη νευρική κατάρρευση. Οι φίλοι της φοβόντουσαν ότι θα αυτοκτονήσει ή θα τρελαθεί – πράγματι, εισήχθη σε κλινική.

•  Δήλωση της: Σε συνεντεύξεις αργότερα στη ζωή της, είπε: “Ως καλλιτέχνης μπορεί να είσαι εξαιρετικός, αλλά ηθικά είσαι άχρηστος” (As an artist you may be extraordinary, but morally speaking you are worthless). Και για τα πορτρέτα του: “Όλα τα πορτρέτα μου είναι ψέματα. Είναι Πικάσο. Κανένα δεν είναι η Dora Maar”. Δεν αυτοκτόνησε (έζησε μέχρι τα 89), αλλά η ζωή της μετά τον Πικάσο ήταν γεμάτη απομόνωση και θρησκευτική ενατένιση, σαν να προσπαθούσε να ξεφύγει από τη σκιά του.

2. Marie-Thérèse Walter (1909–1977): Η “χρυσή” μούσα του 1930

•  Ξεκίνησε ως ερωμένη του στα 17 της (εκείνος στα 45, παντρεμένος), γέννησε την κόρη του Maya το 1935. Ήταν υπάκουη και αφοσιωμένη, αλλά ο Πικάσο την εγκατέλειψε για τη Dora. Παρέμεινε ερωτευμένη μαζί του μέχρι το τέλος, πιστεύοντας ότι θα γυρίσει.

•  Δεν υπάρχει άμεση δήλωση, αλλά η κόρη της Maya (σε συνεντεύξεις) θυμάται πώς η μητέρα της “δεν ξεπέρασε ποτέ τα τραύματα” – έλεγε ότι ο Πικάσο ήταν ο “θεός” της, αλλά η εγκατάλειψη την κατέστρεψε. Το 1977, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο του Πικάσο (κοντά στα γενέθλιά του), κρεμάστηκε στο γκαράζ του σπιτιού της στο Juan-les-Pins. Κάποιοι βιογράφοι (π.χ. John Richardson) το συνδέουν άμεσα με την απώλεια του, καθώς η ζωή της ήταν “παγωμένη” από τότε.

3. Jacqueline Roque (1927–1986): Η τελευταία σύζυγος

•  Παντρεύτηκαν το 1961 (εκείνος στα 80, εκείνη στα 34). Ήταν υποτακτική, απομονωμένη από την οικογένειά του, και υπέφερε από συναισθηματική κακοποίηση. Απαγόρευσε στα παιδιά του Πικάσο από προηγούμενες σχέσεις να έρθουν στην κηδεία του.

•  Δεν υπάρχει τελευταία δήλωση, αλλά σε επιστολές και μαρτυρίες φίλων, μιλούσε για “ιδέες αυτοκτονίας” από νωρίς στη σχέση, λόγω της ζήλιας και του ελέγχου του. Το 1986, στα 59 της, αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι στο ίδιο κάστρο που πέθανε ο Πικάσο. Η Maya είπε: “Ήταν σαν να μην άντεξε χωρίς αυτόν”.

4. Françoise Gilot (1921–2023): Η μόνη που “δραπέτευσε”

•  Ήταν μαζί του 10 χρόνια (1943–1953), γέννησε δύο παιδιά (Claude και Paloma). Υπέστη σωματική βία (π.χ. της έσβησε τσιγάρο στο μάγουλο) και συναισθηματική πίεση – της έλεγε ότι “κανείς δεν θα σε νοιαστεί χωρίς εμένα”.

•  Δηλώσεις της: Στο βιβλίο της Life with Picasso (1964), περιγράφει τα πάντα: “Οι γυναίκες είναι μηχανές για να υποφέρουν”, είπε ο Πικάσο, και εκείνη απάντησε ότι τον άφησε για να μην καταστραφεί. Ήταν η μόνη που έφυγε ζωντανή και μίλησε ανοιχτά – ο Πικάσο προσπάθησε να την καταστρέψει νομικά, αλλά απέτυχε. Έζησε μέχρι τα 101, γινόμενη επιτυχημένη καλλιτέχνιδα μόνη της.

Αυτές οι ιστορίες δεν είναι μεμονωμένες: Η Olga Khokhlova (πρώτη σύζυγος) κατέληξε σε ψυχιατρείο από κατάθλιψη, ο γιος του Paulo πέθανε από αλκοόλ, και ο εγγονός Pablito ήπιε χλωρίνη. Ο Πικάσο έλεγε: “Κάθε φορά που αλλάζω γυναίκα, πρέπει να καίω την προηγούμενη”, σαν να τις έβλεπε αναλώσιμες. Οι βιογράφοι (π.χ. Arianna Huffington στο Picasso: Creator and Destroyer) μιλούν για “μοτίβο σαδισμού”, όπου η εξουσία του πάνω τους τροφοδοτούσε και την τέχνη και την καταστροφή τους.

Είναι σκοτεινό, ναι, και δείχνει πώς η “διάθεση” του, όπως λες, μπορούσε να γίνει καταστροφική. Αν θες να εμβαθύνουμε σε κάποια συγκεκριμένη (π.χ. το βιβλίο της Gilot) ή να δούμε έργα που εμπνεύστηκε από αυτές, πες μου – η συζήτηση για τέτοια “τέρατα” της ιστορίας βοηθά να μην τα ξαναζούμε. ;)