2 Μαΐ 2025

«Διαχείριση ενοχών»

 «Διαχείριση ενοχών»


Όταν έκανα το εξάμηνο της εκπαίδευσης στην ψυχιατρική,  είχα την ευκαιρία να ακούσω συζητήσεις και περιστατικά από διάφορους ψυχολόγους , ψυχιάτρους και άλλους κουλτουριάρηδες που προσκαλούςε ο διευθυντής μου. 

Και ο ίδιος ήταν ένας φουλ ψυχαναλυτικός ψυχίατρος,  οπότε,  όλοι αυτοί ήτανε κολλητοί του.

Ήταν ένας νέος μαγικός κόσμος για μένα γιατί ξεφύτρωναν νέοι όροι και νέες έννοιες που δεν είχα επεξεργαστεί και συναντήσει στο πανεπιστήμιο. 

Ένας από αυτούς τους όρους ήταν η «διαχείριση των ενοχών», ο τρόπος δηλαδή που το άτομο - ασθενές ή υγιές- αντιμετωπίζει τις ενοχές του. 

Εννοούσαν  δηλαδή ότι δεν χρειάζεται το άτομο να μην έχει ενοχές καθόλου - ή να καταστείλει εντελώς αυτές που ήδη έχει - αλλά να τις διαχειριστεί… δηλαδή με κάποιο τρόπο να περιορίσει την βλαπτική τους επίδραση και να χρησιμοποιήσει , ενδεχομένως, οποιαδήποτε χρήσιμη η ωφέλιμη επίδραση μπορεί  να έχουν.

Για παράδειγμα,  μία εργαζόμενη μητέρα μπορεί να έχει ενοχές που δεν αφιερώνει αρκετό χρόνο στο παιδί της αλλά δε σημαίνει ότι αυτές οι ενοχές πρέπει να την καταβάλουν, να την λυγίσουν και να την κάνουν να καταρρεύσει.

Πρέπει να τις «διαχειριστεί», να τις επεξεργαστεί και εκλογικεύσει.

Τελευταία,  ξεφύτρωσε στο κεφάλι μου απρόσκλητος αυτός ο όρος: 

«Διαχείριση ενοχών»

Όταν γερνάει ο άνθρωπος,  είναι γνωστό ότι του έρχονται απρόσκλητες  διάφορες εικόνες από την νεαρή και την παιδική του ηλικία. 

Αυτό είναι γνωστό και αναμενόμενο. 

Φαίνεται ότι, σε μερικές περιπτώσεις,  ξεφυτρώνουν και καταχωνιασμένες έννοιες και όροι που σχετίζονται με το ιστορικό και τις εμπειρίες  του.

Τελοσπάντων, ελπίζω να είναι φυσιολογικό.

🙂

«Διαχείριση των ενοχών», πρέπει να κάνουν και οι γιατροί. 

Γενικά,  οι γιατροί που έχουν φιλότιμο, έχουν ενοχές…

… ενοχές αν κάνουν καλά τη δουλειά τους. 

…ενώ οι γιατροί που δεν έχουν φιλότιμο, δεν έχουν καθόλου ενοχές .

…θεωρούν ότι όλα είναι καλώς καμωμένα και δεν κάνουν  ποτέ αυτοκριτική. 

Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η προβολή και η αμοιβή τους.

Γενικά οι ενοχές,  δείχνουν ευαίσθητο χαρακτήρα και αφοσίωση στο καθήκον, άρα καλό είναι να προτιμάμε  τους ενοχικούς γιατρούς.

🙂

Το πρόβλημα είναι ότι οι ενοχές, πολλές φορές,  δεν προέρχονται από το ίδιο το άτομο αλλά από το περιβάλλον. 

Δηλαδή δεν είναι η αίσθηση που έχει ο γιατρός ότι ο ίδιος μπορεί να παρέλειψε κάτι, ότι έκανε μία λάθος διάγνωση, ότι πήρε μια λάθος απόφαση, ότι δεν προέβλεψε κάποια επιπλοκή.

Αυτές είναι καλές ενοχές αν δεν υπερβαίνουν κάποια όρια…

…όρια  υπερβολικών ενοχών που  θα καθιστούν το γιατρό ανίκανο να κάνει τη δουλειά του ή να πάρει μια απόφαση.

Οι ενοχές που έρχονται από το περιβάλλον συνήθως σχετίζονται με το πλαίσιο εργασίας του γιατρού: 

δηλαδή με τον τρόπο λειτουργίας του νοσοκομείου, με τις σχέσεις που έχουν οι γιατροί με τους συναδέλφους τους, με τους ασθενείς, με την διοίκηση του νοσοκομείου, με το υπουργείο, τις ασφαλιστικές εταιρείες και ταμεία, με τους πάσης φύσεως εργοδότες.

Δηλαδή ένας γιατρός δεν μπορεί να κάνει καλά την δουλειά του όσο πολύ κι αν είναι καταρτισμένος…όσο πολύ κι αν προσπαθεί… όσο κι αν είναι ευσυνείδητος, όταν  η λειτουργία του νοσοκομείου είναι ένα μπάχαλο, όταν έχει πάρα πολλές ελλείψεις σε ανθρώπους και υλικά, όταν δε λειτουργούν τμήματα,  όταν τα εργαστήρια δεν υποστηρίζουν επαρκώς και όταν η Διοίκηση κάνει μπούλινγκ: 

τότε αποκτάς  αισθήματα ανεπάρκειας και αδυναμίας. 

Αυτά κι άλλα πολλά,  δημιουργούν ένα δυσλειτουργικό περιβάλλον στο οποίο δεν μπορεί να λειτουργήσει ο γιατρός…

 …με αποτέλεσμα να μην κάνει καλά τη δουλειά του και να αυξάνουν περαιτέρω οι ενοχές του.

Αυτό το αίσθημα,  εάν παραταθεί σε πολύ χρόνο,  μπορεί να δημιουργήσει ένα μόνιμο αίσθηση  χαμηλής αυτοεκτίμησης η οποία είναι εξαιρετικά φθοροποιός  για για τον γιατρό.

Ο γιατρός, όπως και κάθε εργαζόμενος σε  εργασίες  υψηλών απαιτήσεων, έχει την την ανάγκη να νιώθει ότι ο ίδιος αλλά και το περιβάλλον που εργάζεται και λειτουργεί, πληρούν κάποια στάνταρ ποιότητας.

Εάν το περιβάλλον είναι μπάχαλο,  ακόμα και ένας καθηγητής από το  Χάρβαρντ θα παρέχει χαμηλού  επιπέδου υπηρεσίες και, στο τέλος, θα νιώθει άθλιος

… και γεμάτος ενοχές.

Η διαχείριση των ενοχών,  λοιπόν, δεν είναι ένας κενός  ψυχολογικός όρος αλλά ένας πολύ σημαντικός όρος που περιγράφει την λειτουργικότητα του εργαζόμενου. 

Αυτό το γεγονός είναι κάτι το οποίο δεν έχουν αντιληφθεί οι διάφοροι πολιτικοί και managers που προσπαθούν να σχεδιάσουν την υγεία με βάση διάφορα εισαγόμενα μοντέλα Διοίκησης από το εξωτερικό που  μοιάζουν με αναδιοργάνωση αλυσίδας φαστφουντάδικων.

Έχουν την εντύπωση ότι, εισάγοντας πλατφόρμες και έξυπνα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης,  θα κάνουν το σύστημα λειτουργικότερο…

…χωρίς να λαμβάνουν καθόλου υπόψη τους ανθρώπους και την ψυχολογία τους. 

Αλλά οι άνθρωποι δεν είναι βίδες που πρέπει απλά να τις βιδώσεις κατάλληλα με μια πλατφόρμα - κατσαβίδι. 

Όταν η βίδα πάθει burnout και σπάσει , η ερμηνεία του μάνατζερ είναι απλή: 

είναι μιά βίδα εγωκεντρική και αλαζονική και πρέπει να κάνει «stress management” σε ειδικά επιδοτούμενα σεμινάρια.


Όταν είσαι γιατρός σε ένα νησί

  …η ανοικτή επιστολή προς τους κατοίκους της Ίου που απηύθυνε ο παιδίατρος Σωτήρης Σεμερτζιάν , παιδίατρος     που υπηρέτησε τέσσερα χρόνια...