πόσο κομπλεξικοί επαρχιώτες είμαστε
….προχθές -την Πέμπτη- ήταν η παγκόσμια ημέρας φιλοσοφίας και το ΕΚΠΑ αποφάσισε να την γιορτάσει για πρωτη φορά.
Στην χώρα που παρήγαγε τον πρώτο αμιγώς φιλοσοφικό λόγο - οι Έλληνες προσωκρατικοί- και προσπάθησε με τόλμη και οξύνοια απίστευτη να ερμηνεύσει τον κόσμο πέρα από μύθους , θρησκευτικές πεποιθήσεις , δειςιδαιμονίες και προκαταλήψεις , την χώρα που εδωσε τους γίγαντες που θεμελίωσαν σχεδόν όλα τα φιλοσοφικά ρεύματα, κάθησαν να ακούσουν σαν μαθητούδια.
Πριν από την εμφάνιση της φιλοσοφίας, ο κυρίαρχος τρόπος εξήγησης του κόσμου βασιζόταν στον μύθο.
«Τα βασικά χαρακτηριστικά της μυθικής σκέψης ήταν:
Ανθρωπομορφισμός: Τα φυσικά φαινόμενα (π.χ., κεραυνοί, σεισμοί, ο ήλιος) εξηγούνταν ως πράξεις ή εκφράσεις της βούλησης θεών και ηρώων με ανθρώπινη μορφή και ιδιότητες.
Αυθαιρεσία: Τα γεγονότα συνέβαιναν λόγω της προσωπικής, απεριόριστης δύναμης των θεοτήτων, χωρίς να διέπονται από σταθερούς, αναγνωρίσιμους νόμους. Η "θέληση των θεών" ήταν η τελική εξήγηση.
Παράδοση: Οι πεποιθήσεις μεταδίδονταν από γενιά σε γενιά μέσω προφορικών ή γραπτών αφηγήσεων (όπως τα Ομηρικά Έπη και η Θεογονία του Ησίοδου) και ήταν συλλογικές και ανώνυμες.
Φαντασία: Η φαντασία ήταν η κύρια πηγή των εξηγήσεων, συχνά χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η παρατήρηση ή η λογική συνέπεια.
Οι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι, ξεκινώντας τον 6ο αιώνα π.Χ. στην Ιωνία, εισήγαγαν τον "λόγο" ως νέο τρόπο κατανόησης του κόσμου:
Λογική και Παρατήρηση:
Ο "λόγος" βασίστηκε στην ορθολογική σκέψη, τη συστηματική παρατήρηση και την κριτική ανάλυση. Οι φιλόσοφοι αναζήτησαν φυσικές αιτίες για φυσικά φαινόμενα.
Αναζήτηση της Αρχής:
Αντί για πληθώρα θεών, αναζήτησαν μια ενιαία, θεμελιώδη αρχή (αρχή), μια πρωταρχική ουσία (π.χ., νερό, αέρας, άπειρο) από την οποία προήλθε το σύμπαν.
Καθολικοί Νόμοι:
Η σκέψη τους δεν ήταν αυθαίρετη. Αναζητούσαν εξηγητικούς νόμους και θεωρίες που διέπουν το σύμπαν με συνέπεια, υποθέτοντας έναν κόσμο με δομή και τάξη (κόσμος).
Κριτική και Καινοτομία: Ο "λόγος" ήταν καινοτόμος και κριτικός. Οι φιλόσοφοι αμφισβήτησαν ανοιχτά τις παραδοσιακές πεποιθήσεις και επιδίωξαν να ανακαλύψουν νέες αλήθειες, ενθαρρύνοντας τον διάλογο και την αμφισβήτηση.
Η Σημασία της Μετάβασης
Αυτή η μετατόπιση από τον μύθο στον λόγο δεν σήμανε την πλήρη εξαφάνιση του μύθου από την ελληνική κουλτούρα (οι ποιητές και οι τραγωδοί συνέχισαν να χρησιμοποιούν μυθικά θέματα), αλλά καθιέρωσε μια νέα προσέγγιση: την αμφισβήτηση και την αναζήτηση αποδεικτικών στοιχείων και λογικών επιχειρημάτων.
Ουσιαστικά, η μετάβαση από τον μύθο στον λόγο αποτέλεσε το θεμέλιο του δυτικού πολιτισμού, της επιστήμης και της φιλοσοφίας, επιτρέποντας την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της έρευνας με βάση τον ορθολογισμό».
Η τεχνητή νοημοσύνη τα λέει αυτά, είναι κοινώς αποδεκτά.
Δεν τα λέω εγώ.
Στη χώρα λοιπόν που εφηύρε και εδραίωσε την φιλοσοφία ως πνευματική δράση, τί έκαναν?
Κάλεσαν ένα καθηγητή από το Χάρβαρντ να κάνει μια διάλεξη!
Να έρθει ο ξένος «σοφός» να διδάξει τους αγράμματους της γειτονιάς!
Δεν μπορούσα ν να οργανώσουν πχ ένα συμπόσιο πάνω στις σύγχρονες προκλήσεις της φιλοσοφίας και να προσπαθήσουν να συμβάλλουν σε νέες οπτικές πάνω στα φιλοσοφικά προβλήματα που ανακύπτουν από την τεχνητή νοημοσύνη, από την σχέση του άνθρώπου με την αυτοματοποιημένη εργασία, την λήψη αποφάσεων από σκοτεινά, μυστικιστικά και μη δημοκρατικά κέντρα, την αλλοτρίωση του μαζοποιημένου ανθρώπου μέσα από την κοινωνική δικτύωση, τα προβλήματα φυλετικής και άλλης ταυτότητας, την ορθοπολιτική παράνοια ?
Αλλά δεν τολμάνε να υψώσουν δικό τους λόγο γιατί είναι απλά δάσκαλοι ιστορίας της φιλοσοφίας και όχι παραγωγοί νέων ιδεών.
Και δεν είναι όχι γιατί δεν μπορούν αλλά γιατί δεν έχουν αυτοπεποίθηση.
Νιώθουν επαρχία.
Δεν είναι τυχαίο πως οι μόνοι έλληνες φιλόσοφοι που έχουν προσωπική παραγωγή ιδεών στο εξωτερικό.
…πχ ο Καστοριάδης ο Αξελός , ο Κονδύλης ήταν σε Γαλλία και Γερμανία.
Εξαίρεση είναι ίσως ο Γιανναράς.
Τους λοιπούς, δεν τους ξέρει ούτε η μάνα τους
Αλλά μάλλον περιμένουν μιά πρόσκληση ανταπόδοσης στο Χαρβαρντ γιά να κάνουν το κομματι τους όπως ο Τσίπρας και ο Μπακογιάννης.