η εναισθησία
«Ο όρος “εναισθησία” χρησιμοποιείται στην Ψυχιατρική για να περιγράψει την επίγνωση της ύπαρξης της ψυχικής νόσου.
Με άλλα λόγια, η εναισθησία σχετίζεται με το πώς ένας ασθενής αντιλαμβάνεται τη φύση και τις αιτίες της ασθένειάς του, όπως επίσης και τα συμπτώματα που σχετίζονται με την ασθένεια αυτή.
Η έλλειψη εναισθησίας θεωρείται ότι είναι σύνηθες φαινόμενο στην πλειοψηφία των ασθενών με ψυχωσικές διαταραχές, με αποτέλεσμα να έχει γίνει πλέον αποδεκτό ότι ασθενείς με ψύχωση δεν έχουν πλήρη αντίληψη της διαταραχής και των συμπτωμάτων της».
Εκτός απο το ψυχικά διαταραγμένο άτομο που δεν έχει εναισθησία -δηλαδή δεν καταλαβαίνει ότι έχει πρόβλημα και πιό είναι αυτό- εναισθησία με την ευρεία έννοια μπορεί να λείπει και από ενα φυσιολογικό άτομο που δεν καταννοεί τους χπψυχικούς μηχανισμούς και τα ψυχολογικά κίνητρά του ή, ακόμα , και από μιά ομάδα ή από ένα λαό με στρεβλή αυτοσυνειδησία:
υπάρχουν λαοί που έχουν στρεβλή άποψη για τον εαυτό τους και τα κίνητρα των επιλογών τους ( πχ ο «Περιούσιος Λαός») , ιδέες για το παρελθόν τους (μεγαλομανία για παρελθόντα κατορθώματα), ή που κάνουν διαστρέβλωση γεγονότων για κοινωνική ή ψυχολογική αποφόρτιση:
πχ από ένα γεγονός μιάς περιορισμένης εξέγερσης εφευρίσκεις ένα Μύθο καθολικής εξέγερσης για να αποκαθαρθείς απο τις ενοχές σου που, πχ επί Χούντας, ως λαός, ως άτομα και ως ελίτ, επί έξι χρόνια καθόσουν σαν κότα και έπαιρνες θέσεις σαν καθηγητής, δικαστής ή εργολήπτης δημοσίων έργων.
…ή απλά ήσουν βολεμένος ιδιώτης και έκανες «πανωσήκωμα» τριώροφο στο οικόπεδάκι σου.
Ένα συχνό χαρακτηριστικό της έλλειψης εναισθησίας είναι η αυτοηρωοποίηση:
είτε φτιάχνεις ένα φανταστικό σενάριο ότι είσαι ένας ήρωας είτε ότι είσαι ένας πολύ σπέσιαλ τύπος και το πιστεύεις για αληθινό…χωρίςνα υποψιάζεσαι ή να κατανοείς τα ψυχολογικά σου κίνητρα:
(πχ θεωρείς ότι είσαι «ήρωας του Πολυτεχνείου» αφού πέρασες απ´ εξω, κατά λάθος, τις ημέρες της εξέγερσης)
…είτε φουσκώνεις κάτι μάλλον μικρό σε μυθικό γεγονός με τεράστιες διαστάσεις…
…πχ πράγματι μπήκες λίγες ωρες στο εξεγερμένο Πολυτεχνείο και διαμαρτυρήθηκες, αλλά, μόλις είδες τα σκούρα, έγινες λαγός και τελικά δεν έπαθες τίποτα…
…όμως, τώρα έχεις πάτημα για να αυτοηρωοποιηθείς.
Η αυτο-ηρωοποίηση δεν είναι κάτι σπάνιο…
…το βλέπουμε και στην καθημερινή ζωή:
για παράδειγμα ο γονέας που λέει στο επαναστατημένο παιδί του ότι
«εγώ έγινα θυσία για σένα και χαράμισα τη ζωή μου»…
«δεν παντρεύτηκα για να μπορέσω να σε μεγαλώσω σωστά» κλπ ..κλπ…
…από την μιά θυματοποιείται και από την άλλη αυτοηρωποιείται.
Η αλήθεια όμως μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική:
πχ η «χαροκαμένη μάννα που θυσιάστηκε» μπορεί απλά να προσπάθησε απεγνωσμένα επί είκοσι χρόνια να παντρευτεί τον κονομημένο εμποροβιοτέχνη και να μην τα κατάφερε.
:)
Δεν λέω πως δεν υπάρχουν ήρωες …προφανώς υπάρχουν και τους έχουμε ανάγκη για μας δίνουν έμπνευση και θάρρος.
Οι αυτοχρισμένοι ψευδοήρωες, είναι ενοχλητικοί.
… τους κατανοώ τους πραγματικούς ήρωες…μαζί με τα κουσούρια τους…
με τα κουσούρια φαίνονται πιό ανθρώπινοι.
Οσο για την αυτογνωσία (να ξέρω ποιός είμαι και τι θέλω ) και την εναισθησία (να ξέρω τα κουσούρια μου και τις ψυχολογικά τους αίτια), είναι καλό να υπάρχουν
Δεν γίνεσαι βέβαια γενναιότερος, γίνεσαι όμως σοφότερος.
Κάποτε διάβασα ένα πολύ ωραίο παραμύθι για ενήλικες, που λεγόταν «ο ιππότης με την σκουριασμένη πανοπλία».
Είναι μία θαυμάσια μεταφορά πάνω στην ηρωοποίηση, την αυτο-ηρωοποίηση και τις επιπλοκές τους.
Αφορούσε έναν ιππότη ο οποίος ήταν υπόδειγμα αλτρουισμού, γενναιότητος, υπόδειγμα οικογενειάρχη, υπόδειγμα κοινωνικού ακτιβιστή…..
…ακτιβιστή πολεμιστή που πάντα προσπαθούσε να σκοτώσει τους δράκους που απειλούσαν την οικογένειά του και την πατρίδα του.
Το ενδιαφέρον είναι ότι, ενώ αρχικά άρχισε να σκοτώνει δράκους που πραγματικά υπήρχαν εκεί στην περιοχή του και πραγματικά απειλούσαν τους δικούς του ανθρώπους, όταν τελείωσαν αυτοί οι δράκοι, άρχισε να πλήττει αφόρητα…
…άρχισε να νιώθει ένα υπαρξιακό κενό, να είναι «χωρίς στόχο και χωρίς αντικείμενο».
…επαψε να νιώθει σημαντικός όπως πριν που ήταν ήρωας που σκότωνε δράκους.
Τελικά, αποφάσισε πως αφού τελείωσαν οι κοντινοί δράκοι , «έπρεπε» , «είχε καθήκον» να σκοτώσει και τους μακρινούς δράκους.
…έτσι, έβαλε πάλι την πανοπλία του και έφυγε για να βρεί και να σκοτώσει τους πιο μακρινούς δράκους.
Αφου τα κατάφερε, πήγε και σε πιο μακρινούς και μετά, όλο και πιο μακρινούς, με αποτέλεσμα να λείπει συνεχώς από την οικογένεια του αλλά και στο τέλος να μη βγάζει καθόλου την πανοπλία του !
Η οποία πανοπλία, στο τέλος, σκούριασε απάνω του και τον παγίδευσε…. διότι δεν μπορούσα την βγάλει!
Έμεινε μόνιμα εγκλωβισμένος εκεί μέσα!.
Δηλαδή η πανοπλία του , αυτή που τον έκανε άτρωτο, ήταν και αυτή που τον παγίδευσε!
Έγινε η φυλακή του!.
Και όχι μόνο αυτό, αλλά τσακώθηκε και με την οικογένειά του:
και η γυναίκα του και τα παιδιά του τον έβριζαν που έγινε ένας αόρατος για αυτούς ήρωας, αφού συνεχώς έλειπε.
Τον κατηγορούσαν για αναλγησία, για έλλειψη ενδιαφέροντος και τελικά, γιά εγωισμό και για σκληρότητα.
Ποιόν?
…. αυτόν που ήτανε «ο πιο άνθρωπος από όλους», αυτός «που θυσίασε την ζωή του για τους άλλους» κλπ.
Έμεινε μόνος, έρημος, εγκαταλειμμένος και …μαλάκας, μέσα στην σκουριασμένη πανοπλία του.
Με πολύ ψυχικό κόπο άρχισε να κάνει αυτοκριτική :
ξεκίνησε ένα αργό ταξίδι αυτογνωσίας.
Αναγνώρισε ότι οι «αποστολές διάσωσης» και οι δρακομαχίες ήταν μάλλον ασκήσεις αυτοεπιβεβαίωσης.
Τελικά , δεν ήταν ήρωας : ήταν απλά ένας ανώριμος, ένας κουφιοκεφαλάκης που έκανε τον σπουδαίο.
Ήθελε να εκβιάσει την ευγνωμοσύνη τους με το στανιό.
Ήταν τόσο ανασφαλής που είχε ανάγκη αισθήματα ευγνωμοσύνης για να νιώθει ασφάλεια πως δεν θα εγκαταλειφθεί.
Αποφάσισε να κάνει μιά προσπάθεια να βγάλει την πανοπλία και να γίνει κανονικός άνθρωπος.
…αλλά, η γαμημένη η πανοπλία του ήταν πλέον η ταυτότητά του.
….χωρίς αυτήν ήταν ένα μηδενικό…ένας γυμνοσάλιαγκας:
γλοιώδης, ευάλωτος , αηδιαστικός.
Ζήτησε βοήθεια…ποιός?
ΑΥΤΟΣ!
Ο ΤΡΟΜΕΡΟΣ!
Ο ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΟΣ!
Ήταν μια μακρά, επώδυνη διαδικασία.
Τελικά την έβγαλε μετα κόπων , πόνων και βασάνων.
Τον βοήθησαν και οι δικοί του άνθρωποι.
Έγινε πιό ανθρώπινος όταν έγινε πιό ευάλωτος.
Και πιο πονεμένος.
